စည္းဟူသည္
(၁) ပိုင္းျခားသတ္မႇတ္ထားေသာ ျခံ၀င္းအကာအရံ၊ ေစာင္ရန္း၊ စည္း႐ိုး။ 'လယ္မႇာ ကန္သင္း၊ ယာ မႇာ စည္းအတြင္း''။ (၂) တစ္စံုတစ္ခုေသာ မ်က္ႏႇာျပင္ေပၚ၌ ပိုင္းျခားသတ္မႇတ္ထားေသာ အေရးအေၾကာင္း။ ''ျဖစ္ပ်က္ပိုင္းျခား စည္းႏႇယ္ထား၏''။ (၃) တိုင္းျပည္တစ္ခုႏႇင့္တစ္ခု ပိုင္း ျခားသတ္မႇတ္ထားေသာ နယ္နိမိတ္။ ''ေတာေတာင္ကုန္းၾကည္း၊ ႏိုင္ငံ စည္း၌ ျဖင္းပည္းမ်ားစြာ''။ (၄) မက်ဴးမေက်ာ္ မေဖာက္မဖ်က္ရန္ သတ္မႇတ္ထားေသာ က်င့္၀တ္၊ ''သူ႔စည္းႏႇင့္သူ၊ ကိုယ့္စည္းႏႇင့္ကိုယ္၊ လူ႔စည္းဘီလူးစည္း''။ (၅)သတၲဳကို လုပ္ထားေသာ သံပရာခြံတစ္၀က္ပံု တီးခတ္စရာ တူရိယာအစံု။ (၆) စည္း တူရိယာအသံျဖင့္ ပိုင္းျခားကန္႔သတ္ေပးရေသာ တီးမႈတ္သီဆိုမႈ ကာလအခိုက္အတန္႔။ စည္း-ျမစ္ေရက်ေသာအခါ နစ္၍ က်န္ေသာ သဲေသာင္၊ စည္းပစၥည္းတို႔ကို စု၍ ခ်ည္သည္၊ ခ်ည္ေႏႇာင္သည္၊ စု၍ ခ်ည္ထားေသာ ထင္းျမက္စသည့္ အရာ၀တၴဳ။ ျမန္မာအဘိဓာန္ အက်ဥ္းခ်ဳပ္တြင္ စည္းကို ဤသို႔ ဖြင့္ဆိုထား၏။
ကမ္းဟူသည္
(၁) ေခ်ာက္၊ ေျမာင္၊ ေတာင္ယံ၊ ေရျပင္စသည္တို့၏ အနားေဘာင္အျဖစ္ တည္ရႇိေသာ ကုန္းပိုင္း၊ (၂) အပိုင္းအျခား၊ မရိယာဒါ-သီလအပိုင္း အျခားတည္းဟူေသာ ကမ္း။ ကမ္း-(၁)လႇမ္းေပးသည္၊(၂)ေ၀ငႇသည္၊ (၃) အဆက္အသြယ္ျပဳလုပ္သည္။ ျမန္မာအဘိဓာန္ အက်ဥ္းခ်ဳပ္တြင္ ကမ္းကို အထက္ပါအတိုင္း ဖြင့္ျပ၏။
စည္းကမ္းဟူသည္
စည္းကမ္းကို ''လိုက္နာေစာင့္ ထိန္းရမည့္က်င့္၀တ္''ဟူ၍ ျမန္မာအဘိဓာန္ အက်ဥ္းခ်ဳပ္တြင္ ဖြင့္ျပ၏။
စိတ္၀င္စားစရာ
ျမန္မာစာ ျမန္မာစာသည္ စိတ္၀င္စားဖို႔ အလြန္ေကာင္း၏။ ဤစည္းကမ္းဟူေသာ ေ၀ါဟာရ၌ စည္းႏႇင့္ကမ္း အသီးသီးတစ္လံုးခ်င္း၌ အဓိပၸာယ္ က်ယ္ျပန္႔စြာရႇိ၏။ စည္း ႏႇင့္ ကမ္းအရ တူေပါင္းလိုက္လွ်င္လည္း အနက္အဓိပၸာယ္က ရႇိေနသည္သာ၊ ျမန္မာစာကို စိတ္၀င္စားသူအဖုိ႔ ႏႇစ္မ်ဳိးလံုး၏ အဓိပၸာယ္ကို သိသင့္၏။
စည္းကမ္းဟူသည္ လူ၏တန္ဖိုး
စည္းကမ္းဟူသည္ လူ၏တန္ဖိုးဟု ဆို႐ိုးျပဳ၏။ မႇန္၏။ လူပဲျဖစ္ေစ၊ လူ႔အဖြဲ႔အစည္းပဲျဖစ္ေစ စည္းကမ္းရႇိမႇသာ တန္ဖိုးရႇိ၏။ မိမိကိုယ္ကို တန္ဖိုးရႇိလူသားျဖစ္လိုလွ်င္ စည္းကမ္းရႇိရ၏။ စည္းႏႇင့္ ကမ္းႏႇင့္ ေနရ၏။ အရာရာစည္းႏႇင့္ ကမ္းႏႇင့္ လုပ္ရ၏။ မိမိတို႔လူ႔အဖြဲ႔အစည္း တန္ဖိုးရႇိလိုလွ်င္၊ တိုးတက္လိုလွ်င္၊ ႀကီးပြားလိုလွ်င္၊ ခ်မ္းသာလိုလွ်င္ အရာရာ၌ စည္းကမ္းရႇိဖို႔လို၏။ ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲ ႏိုင္ငံအမ်ားစုသည္ စည္းကမ္းမဲ့၏။ ဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီး ႏိုင္ငံအားလံုးလိုလုိသည္ စည္းကမ္းရႇိ၏။ စည္းကမ္းရႇိျခင္း၊ စည္းကမ္းမဲ့ျခင္းကပင္ ႏိုင္ငံတစ္ခု၏ ဖြံ႔ၿဖိဳးၿပီး၊ ဖြံ႔ၿဖိဳးဆဲဟူ၍ ျပ႒ာန္းသြား၏။
ယခုကား ဥပေဒသစ္ေတြေၾကာင့္ ''၀ီရိယအက်ဳိး ေစာေစာႏိုး သူခိုးတုတ္ႏႇင့္ပစ္လတၲံ''ဟူဘိသကဲ့သို႔ ၀ီရိယေကာင္းသူအမ်ားစု နစ္နာၾကရ၏။ ေနာက္က်ေလ ေကာင္းေလ ဟူသကဲ့သို႔ ခ်ိန္ခ်ိန္ဆဆေနာက္က် သူအခ်ဳိ႕ သက္သာခြင့္ရၾက၏။ သန္းေျခာက္ဆယ္ခန္႔ေသာ ျပည္သူႏႇင့္ ကားႏႇင့္မည္သို႔မွ် မသက္ဆိုင္၊ ကားႏႇင့္သက္ဆိုင္သူမႇာ သန္းေျခာက္ဆယ္ထက္ေက်ာ္လြန္ေသာ အစြန္းထြက္ထဲတြင္မႇ အနည္းစုမႇ အနည္းစုေလး သာျဖစ္ေလ၏။ (ကားစီးႏိုင္သူ တစ္သန္းမွ်မရႇိေသး)ရန္ကုန္ေန ျပည္သူအမ်ားစုကေတာ့ ကားက်ပ္လို႔ ဒုကၡေရာက္ေသာ ဒုကၡသာလ်င္ လက္ေတြ႔ ခံစားရေလ၏။ ထိုသို႔ ကားက်ပ္ရာတြင္လည္း ကားမ်ားလို႔ ကားက်ပ္ျခင္းထက္ လိုင္းကားႏႇင့္အငႇားကားအမ်ားစု၊ အိမ္စီးကားအနည္းစု ကိုယ့္ေနရာကိုယ္ မတင္းတိမ္၊ စည္းကမ္းတက် တန္းမစီ၊ ဟိုေက်ာ္တက္ သည္ေက်ာ္တက္၊ ဟိုကျဖတ္၀င္ သည္က ျဖတ္ ၀င္ စည္းမဲ့ကမ္းမဲ့ ပရမ္းပရာႏိုင္မႈေတြႏႇင့္ လမ္းေဘးစည္းကမ္းမရႇိ ကားရပ္နားမႈေတြေၾကာင့္ လမ္းပိတ္ဆို႔၍ ကားက်ပ္ရသည္က အဓိကအေၾကာင္းအခ်က္တစ္ခုအျဖစ္ ပါ၀င္ေန၏။ တာ၀န္ရႇိသူမ်ား တာ၀န္သိဖို႔ႏႇင့္ တာ၀န္ေက်ဖို႔ေတာ့ အထူးလိုေနၿပီ။
စည္းကမ္းေကာင္းမႇ ကမ္းေကာင္းမည္
စည္းႏႇင့္ကမ္းကို ခြဲ၍သံုးလွ်င္ အဓိပၸာယ္အလြန္လႇ၏။ စည္းဟူသည္ က်င့္၀တ္ျဖစ္၏။ ကမ္းဟူသည္ ဟိုမႇာဘက္ကမ္း၊ တစ္ဖက္ကမ္း၊ ပန္းတိုင္ျဖစ္၏။ ကမ္းမႇန္ဖို႔အတြက္ လမ္းမႇန္ဖို႔၊ စည္းမႇန္ဖို႔လို၏၊ ကမ္းေကာင္းဖို႔အတြက္ လမ္းေကာင္းဖို႔၊ စည္းေကာင္းဖို႔လို၏။ သံုးဆယ့္တစ္ဘံုသည္ ဤမႇာ ဘက္ကမ္းျဖစ္၏။ နိဗၺာန္ကား ဟိုဘက္ကမ္းျဖစ္၏။ ဤမႇာဘက္ကမ္း၌ အိုနာေသေစေသာ ေဘးဒုကၡေတြ မ်ားလႇ၏။ နိဗၺာန္ဟိုမႇာ ဘက္ကမ္းေရာက္မႇ ေဘးလြတ္၏ ေဘးကင္း၏၊ ပါဠိေတာ္တြင္ ရဟႏၲာျဖစ္ခန္းကိုျပဆိုရာ၌ ပါရဂၤေတာ-ပါရဂူစသည္ ျဖင့္ျပ၏။ နိဗၺာန္ဟိုမႇာဘက္ကမ္း ကိုေရာက္သြားသူဟူ၍ အဓိပၸာယ္ရ၏။ နိဗၺာန္ဟိုမႇာ ဘက္ကမ္းေရာက္ဖို႔ ေစာင့္စည္းရ၏။ ေစာင့္စည္းဟူသည္ စည္းေစာင့္ျခင္းပင္ျဖစ္၏။ ယင္းစည္းကားအျခားမဟုတ္ ဒါန သီလစသည့္ ပါရမီက်င့္စဥ္မ်ားပင္တည္း။
ေစာင့္စည္းကို စည္းေစာင့္ျခင္းဟု ဆို၏။ မႇန္၏။ မၾကာမီဇြန္၊ ဇူလိုင္က ရခိုင္ျပည္နယ္တြင္ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ ျပႆနာသည္ ယခင္ႏႇစ္ေပါင္း သံုးဆယ္ေလးဆယ္ကတည္းက ျမန္မာႏိုင္ငံအေနာက္ဘက္ နယ္နိမိတ္ စည္းကိုေစာင့္ဖို႔ တာ၀န္က်သူအရာရႇိ တခ်ဳိ႕မိမိစည္းကို လံုျခံဳေအာင္မေစာင့္ ေရႇာက္၊ (စည္းေဖာက္ျခင္း၊ စည္းေပါက္ျခင္း)ကအေျခခံခဲ့ေသာ ျပႆနာျဖစ္ေလသည္၊ ယခုယင္းျပႆနာသည္ေပါ့ ေသးေသးမဟုတ္ေတာ့။
မ်ဳိးခ်စ္ျမန္မာတို႔သည္ ယင္းအေနာက္ဘက္စည္းကိုသာ မဲ၍မေန သင့္၊ ယင္းအေနာက္ဘက္စည္းလံုျခံဳဖို႔ အေရးႀကီးသလို၊ အေရႇ႕ေျမာက္ ဘက္စည္းကလည္း အသက္တမွ် အေရးႀကီး၍ေနေလသည္၊ မၾကာခင္က ''ေရ၀ယ္တယ္၊ ေျမ၀ယ္တယ္၊ ေရႊ၀ယ္တယ္၊ လူလည္း၀ယ္တယ္'' ဟူေသာ ႐ုပ္ေျပာင္ကာတြန္းတစ္ကြက္မႇာ အလြန္ပင္ အဓိပၸာယ္ထိမိ၍ သတိႀကီးစြာျပဳရမည့္ ႏိႈးေဆာ္ခ်က္တစ္ခု ျဖစ္ေလသည္။
ဆရာႀကီးလူထုစိန္၀င္းက 'ဒီမိုကေရစီသည္ ပန္းတိုင္မဟုတ္'ဟု ဆိုခဲ့သည္၊ မႇန္ပါသည္၊ ပန္းတိုင္ကား စား၀တ္ေနေရးေျပလည္မႈ၊ ေခ်ာင္ခ်ိမႈ၊ ျပည့္စံုခ်မ္းသာမႈျဖစ္သည္၊ ယင္းကိုပင္ကမ္းဟု ဆိုႏိုင္သည္။ ဒီမုိကေရစီသည္ ႏိုင္ငံေရးစနစ္တစ္ခုျဖစ္သည္။ စည္းစနစ္ဆိုသည့္အတိုင္း ဒီမိုကေရစီစနစ္သည္ စည္းျဖစ္သည္
ကာတြန္း႐ုပ္ေျပာင္တစ္ခုတြင္ အဘိုးတစ္ဦးက ''အဘိုးတို႔ငယ္ငယ္က ဒို႔မန္းသူမန္းသားေတြဟာ အသား ကမဲမဲေလးေတြ၊ စကားက ဗမာ စကားတစ္မ်ဳိးပဲတတ္တယ္။ အခု မန္းသူမန္းသားေတြကေတာ့ အသားေတြလည္း ျဖဴကုန္ၿပီ၊ စကားကလည္း တ႐ုတ္စကားပါတတ္ကုန္ၿပီ'' ဟူ၍ ေတြ႔ရသည္မႇာ အထူး သတိျပဳဖြယ္ပင္၊ မိမိတို႔မႇာ ဆိုးေပႏႇင့္ေမာင္မဲတို႔ၾကားမႇာ ညပ္၍ေနေလေတာ့၊ ဆိုးေပေမာင္မဲတို႔၏ အရာရာ၀ါးၿမိဳခံရမည့္ အေရးကို မ်ဳိးခ်စ္ေသြးႏႇင့္ ၾက့ံၾကံ့ခံဖို့၊ တြန္းလႇန္ဖို႔ အခ်ိန္ေရာက္၍ ေနၿပီ။
ျမန္မာစကားတစ္လံုးႏႇင့္စပ္၍ ေျပာစရာေတြ ေပၚေပၚလာသည္၊ ေဆာင္းပါးရႇည္သြားလို႔ ယခုလိုရင္း ျပန္ေကာက္ပါေတာ့မည္၊ ဆရာႀကီးလူထုစိန္၀င္းက''ဒီမိုကေရစီသည္ ပန္းတိုင္မဟုတ္''ဟု ဆိုခဲ့သည္၊ မႇန္ပါသည္၊ ပန္းတိုင္ကားစား၀တ္ေန ေရးေျပလည္မႈ၊ ေခ်ာင္ခ်ိမႈ၊ ျပည့္စံု ခ်မ္းသာမႈျဖစ္သည္၊ ယင္းကိုပင္ကမ္းဟု ဆိုႏိုင္သည္။
ဒီမုိကေရစီသည္ ႏိုင္ငံေရးစနစ္တစ္ခုျဖစ္သည္၊ စည္းစနစ္ဆိုသည့္အတိုင္း ဒီမိုကေရစီစနစ္သည္ စည္းျဖစ္သည္၊ ဒီမိုကေရစီသည္ စည္းကမ္း ျပည့္၀၊ မျပည့္၀ေျပာဖို႔ မလို၊ ႏိုင္ငံေရးစနစ္ထဲမႇာေတာ့ အေကာင္းဆံုးစနစ္ဟု တစ္ကမၻာလံုးက လက္ခံက်င့္သံုးေနသည္၊ ယင္းဒီမိုကေရစီစနစ္ ကိုသာ ျပည့္ျပည့္၀၀ အေကာင္အထည္ေဖာ္ႏိုင္ဖို႔ အေရးႀကီးသည္၊ ယင္းစည္းစနစ္ အေကာင္အထည္ေပၚလွ်င္ စား၀တ္ေနေရးေျပလည္မႈ၊ ျပည့္စံုခ်မ္းသာမႈ ဟူေသာ ကမ္းသို႔ေရာက္ပါလိမ့္မည္၊ ျပည္သူအမ်ားစု စား၀တ္ေနေရး မေျပလည္ေသးလွ်င္လည္း ဒီမိုကေရစီစနစ္အေကာင္ အထည္မေပၚေသး၊ ဒီမုိကေရစီမရေသးဟူ၍ မႇတ္ယူရပါမည္၊ စည္းေကာင္းမႇ ကမ္းေကာင္း ပါလိမ့္မည္။
Ref:EMG
